Bert Hartman | Hop In Media 6 minuten leestijd

Wispe Brouwerij laat rijke bierhistorie herleven

'Door in de kerk te brouwen is de cirkel rond'

Sint Laurentius is de beschermheilige van de bierbrouwers, dus een veiligere plek om een brouwerij te starten in de gelijknamige kerk is er voor Jerrit, Jitze en Remko Vellenga niet te bedenken. En een beetje rugdekking is geen overbodige luxe gebleken. In februari 2020 openen de drie broers de deuren van de Wispe Brouwerij aan de Herengracht in Weesp, vlak voor de lockdown. Ze houden vertrouwen, ondanks diverse tegenslagen. “We hebben hier zoiets moois in handen, dat het ons uiteindelijk moet lukken.”

Het begon allemaal ruim tien jaar geleden, toen Jerrit nog als lobbyist in Brussel werkte. Zijn twee broers komen soms meerdere keren per maand over naar Belgische hoofdstad, waar ze veel tijd doorbrengen in verschillende Belgische biercafés. “Jerrit brouwde thuis toen zelf ook wel eens wat, dus interesse in speciaalbier hadden we zeker al. Toen mijn tweelingbroer Jitze ook in Weesp kwam wonen, is hij zich ook wat meer in de geschiedenis van Weesp gaan verdiepen. Al vlot kwam hij er achter dat de stad een rijke bierhistorie heeft.”

Om daar iets meer mee te doen, besluiten ze op een avond in Brussel om te kijken of het mogelijk is om op grotere schaal een keer een batch bier te brouwen. Remko: “Om zo de stad weer een eigen bier te geven. We konden bij De Prael in Amsterdam terecht en samen met eigenaar Fer Kok hebben we toen het recept voor een Blond bier gebrouwen. Eigenlijk zou het een eenmalige actie zijn, maar de verkoop verliep zo voorspoedig dat er meer batches volgden. Binnen twee weken was het bier al uitverkocht. Vooral de horeca en winkels in Weesp waren geïnteresseerd, maar ook door de gasten en klanten werd het heel enthousiast opgepakt. Zeker ook vanwege het verhaal achter het bier.”

Bier brouwen dankzij het schone water van de Vecht

Vanaf 1333 wordt er al bier gebrouwen in Weesp. Dat heeft alles te maken met het schone water van de Vecht. En het vervuilde water in het nabijgelegen Amsterdam. “Op een gegeven moment was ruim 30 procent van de Weesper bevolking werkzaam bij de brouwerij of aanverwante bedrijven. We brouwden hier dus bieren voor de stad, maar er werd ook een sociëteit opgezet om schoon water naar Amsterdam te halen. Om die leveringen ook in de winter te kunnen garanderen, werd gebruik gemaakt van ijsbrekers. Nu is er nog een café met die naam, op de plek waar die aanmeerde en wel aan de Weesperzijde.”

Remko glundert. “Da’s toch mooi om weer een deel van die traditie in ere te herstellen. En dat begon dus serieuze vormen aan te nemen, toen we in 2013 ons honderdduizendste fles Wispe verkochten. In 2015 verkochten we in één jaar zelfs honderdduizend. De liefhebberij was behoorlijk uit de hand gelopen, ook qua tijd die we er naast ons werk in staken. Mijn oudste broer is dominee in Baambrugge, ik werkte als woordvoerder voor De Nederlandse Bank, terwijl Jitze als verenigingsondersteuner werkt voor onder meer de brouwersvereniging CRAFT. Om goed door te pakken moesten we een eigen brouwerij proberen op te zetten, met een proeflokaal om het bier vers uit de taps te laten stromen.”

‘Al pratende ontstond het idee om hier in de kerk te gaan brouwen’

In die periode komen de broers ook in contact met projectontwikkelaar Cees van Vliet, die een plan heeft om de vervallen Sint-Laurentiuskerk voor sloop te behoeden. “Eerst zou alleen de toren overeind blijven, maar uiteindelijk is het hele gebouw gered. Al pratende ontstond het idee om hier in de kerk te gaan brouwen en tappen en daarmee is de historische cirkel rondgemaakt.”

Want er zijn nog meer raakvlakken. Zo was de Laurentius-kerk aanvankelijk een schuilkerk. Remko: “Op het huidige adres – Herengracht 16 – was vroeger een jeneverstokerij gevestigd. Ook die is weer in ere hersteld, onder de naam van Anker Weesp, als partneronderneming geleid door Christian en Silvia Pfeiffer. In 1793 werd het gebouw aangekocht door de katholieken in Weesp en verbouwd tot kerk. Dat mocht eerst niet van de buitenkant herkenbaar zijn. Het duurde nog tot 1875 voor de kerk zijn huidige vorm kreeg.”

‘Het was een lange procedure om alle vergunningen binnen te krijgen en bestemming te wijzigen’

In 2014 verliet de parochie de kerk en werd een nieuwe bestemming gezocht voor de kerk. Het plan van de gebroeders Vellenga om de historie te laten herleven, vond veel steun bij de gemeente en inwoners. “Toch was het lange procedure om alle vergunningen binnen te krijgen en de bestemming te wijzigen. Toen op 8 november 2016 ook de torenspits nog in brand vloog, liep het project nog verdere vertraging op. Gelukkig vielen de brandende delen naar voren, dus richting de gracht. Als het op het middelste deel van de kerk zou zijn gevallen, was het gebouw waarschijnlijk helemaal in vlammen opgegaan. En ik vermoed zomaar dat wij onze plannen dan hadden gestaakt. Vooral ook omdat er voor ons geen betere locatie is te bedenken voor onze brouwerij.”

In februari 2020 is het dan zover. Eindelijk konden de deuren open. “Het was eerst een grote opluchting, hoewel we ook wel een beetje het idee hadden dat we door alle vertragingen links en rechts waren ingehaald. Toen we net begonnen met ons eerste bier waren er hooguit zestig serieuze brouwerijen in Nederland, inmiddels zijn het er meer dan tien keer zoveel. De lockdown was een volgende streep door de rekening, maar ook die tegenslag komen we weer te boven. We kunnen niet wachten om de verloren jaren weer in te halen. Het voorbije jaar heeft ons ook de kans gegeven om de organisatie nog beter neer te zetten.”

‘Samen met brouwmeester Pim Bosch heeft Jerrit zich de ketels meer eigen gemaakt’

Gaandeweg is er een duidelijke taakverdeling gemaakt. Jitze houdt zich voornamelijk bezig met de financiën, Remko is verantwoordelijk voor de marketing & sales, terwijl Jerrit zich focust op de brouwerij. “Samen met brouwmeester Pim Bosch heeft hij zich de ketels steeds meer eigen kunnen maken. Dat was misschien wel hectischer geweest als we hier ook volle bak met het proeflokaal hadden moeten draaien. Daarnaast hebben we de winkel goed kunnen vormgeven, zodat we toch nog iets van omzet draaien.”

De bel van de fraaie klassiek ingerichte winkel rinkelt herhaaldelijk. Behalve de bieren en jenever zijn ook de bieren van collega-brouwers in trek. Het bewijst de opvatting van Remko Vellenga dat er altijd vraag is naar producten met een goed verhaal. “Wij hebben dat. Niet verzonnen, maar waargebeurd,” glundert hij. Op de site, die vol staat met interessante wetenswaardigheden over de Weesper bierhistorie, zijn ook de toepasselijke strofen uit het oudste bekende gedicht over de stad opgenomen, een lofzang op het roemrijke verleden:

Deez’ stad draagt roem op smaak’lijk bier,
En eene scheikunst, die de krachten
Behendig uit het koren haalt:
Een morgendrank, daar veel’ naar trachten