Door de brouwerij zelf geleverd
[WORK IN PROGRESS, INSTEEK RAMMELT, ADVIES VAN HOPSTER WELKOM]
[IK WORDT WIJ, OF HELEMAAL GEEN EERSTE PERSOON]
[ALTERNATIEVE TITELS: "Wat is duurzamer, blik of fles?"
MAAR MEER OVER BIERKWALITEIT IS OOK WEL HANDIG. OF DAT IN EEN LOSSE BLOG: "KAN BIER BEDERVEN?"]
Veel moderne craft brouwers hebben duurzaamheid hoog in het vaandel staan. Daarom gaan ze bewust met hun processen en ingredienten om. Maar over één ding lijken ze het maar niet eens te worden. Want wat is duurzamer: blik of fles? En specifieker, glasbak of statiegeld?
In deze blog delen we onze bevindingen. We gaan googelen en vragen een aantal brouwers over de argumenten achter hun keuzes. Onderaan vind je een overzicht met de bevindingen.
Disclaimer: Dit is geen empirisch onderzoek.
Ramses bier
Allereerst vraag ik het Ramses Snoeij van Ramses Bier. Ramses is van oorsprong bioloog en heeft hier dus met recht een mening over. Zelf werkt hij met flesjes voor de glasbak. “In tegenstelling tot in veel andere landen werkt het glasbak systeem in Nederland erg goed. Iedereen heeft het recyclen van glas met de paplepel ingegoten gekregen.”
Maar waarom dan geen blik of statiegeldflesjes?
“Statiegeld is een goed idee, maar je hebt een tweede locatie nodig. Gebruikt leeggoed moet je schoonmaken en is gewoon te smerig om je brouwerij binnen te halen. Dat zou onhygienisch zijn. Blik lijkt erg goed te recyclen, maar er is één nadeel: Omdat bier een vrij lage pH heeft en dus zuur is, hebben de blikjes een coating nodig om te voorkomen dat het metaal oxideert en de smaak van het bier verpest. En die coating is giftig.”
Dat is interessant. Een onderzoek op Google bevestigt Ramses’ verhaal. De coating in blik wordt doorgaans van een kunststof op epoxybasis gemaakt en bevat meestal een stof genaamd BPA (Bisphenol A). Deze stof kan langzaam in de inhoud van het blikje belanden. En dat is niet gezond. Er bestaan allang BPA vrije coatings, en belangengroepen roepen op tot een algeheel verbod op BPA. De EU hanteert al een maximale veilige concentratie. Het opzoeken van de onderliggende onderzoeken en hoe veilig een veilige dosis gaat even te ver voor mijn blogje. Ik noteer het in ieder geval als argument tegen blik.
Dutch Bargain
Dutch Bargain, of brouwerij Brouwerslokaal in Groede, vult veel bieren af op blik. Ik spreek Marc Menue, heel toevallig ook initiatiefnemer van Holland Craft Beer.
“Blik is voor ons allereerst een kwaliteitskeuze. Het is beter voor de smaak en houdbaarheid van deze bieren. De bieren die we hierin afvullen, worden door bruin glas gewoon niet goed genoeg beschermd tegen licht.”
Op de vraag waarom Dutch Bargain geen statiegeld hanteert vertelt hij: “Voor een kleine brouwer is dat onbetaalbaar. Al je logistiek verdubbelt, omdat je later ook nog eens glas moet gaan ophalen. Je moet investeren in administratie, schoonmaakinstallaties en alle hygienemaatregelen die daarbij horen, extra logistiek en dus CO2, extra opslagruimte enzovoort. Men zegt dat het duurzamer is dan glasbakglas, maar ik vraag me oprecht af of dat zo is als je een kleine brouwer bent. Die cijfers zijn gebaseerd op de pilsfabrikanten en hun enorme schaal.”
Zelf denk ik dat dit wel hout snijdt. Eén ding is nog niet genoemd: kratten. Bijna al het pils wordt per krat gekocht – en ingeleverd. Dat is een stuk makkelijker tellen, stapelen, vervoeren en traceren naar welke brouwerij het terug moet dan losse bierflesjes met duizenden verschillende labels.
Brouwerij Bolschout
Ik heb geen Nederlandse craft brouwerij kunnen vinden die gebruik maakt van het statiegeldsysteem. Wel vond ik deze Belgische brouwerij die steinie-flesjes gebruikt, maar zonder gebruik te maken van het statiegeldsysteem. Hij koopt vers geproduceerde flesjes en neemt de kosten daarvan op in zijn prijs. Wanneer een bierdrinker die inlevert kán een winkel het weigeren, maar de meeste winkels en alle automaten zullen ze gewoon aannemen. Vervolgens belanden ze bij een grote brouwerij voor schoonmaak en hergebruik, welke daardoor weer minder nieuw glas hoeft aan te schaffen.
Wie daar de rekening van betaalt is me niet duidelijk. De consument krijgt voor zijn gevoel geld terug en de grote brouwerij krijgt een onmerkbare instroom van hoge kwaliteit vers glas. Ik vermoed dat schone, verse flesjes duurder zijn dan het statiegeld dat erin omgaat.
Misschien is dit de meest duurzame oplossing, maar ergens vermoed ik dat dit tegen de regels van het huidige statiegeldsysteem in gaat. Alleen al het feit dat winkels waar dit bier niet verkocht wordt de flesjes niet hoeven te accepteren zegt me dat het systeem niet volmaakt is.
Online informatie
De website milieucentraal.nl is een autoriteit op het gebied van duurzaamheid. Zij zijn duidelijk in hun keuze: statiegeld is het beste. Daarna blik. Daarna wegwerpglas. Ze geven redenen, maar vermelden jammer genoeg geen bronnen.
Momenteel is statiegeld op kleine PET flesjes en blikjes een hot onderwerp. Over glas wordt een stuk minder gerept, maar aangezien de pilsconsumptie terugloopt en craft bier groeit, kan het niet anders dan dat de cijfers teruglopen.
Samengevat
|
Blik |
Glas |
|
(Nog) geen statiegeld
Beter voor het bier (geen licht, minder zuurstof)
Lichter in gewicht, dus gemakkelijker transport, minder CO2
Beter staal dan aluminium. Aluminium kost 20x meer energie om te recyclen
Plastic coating aan de binnenkant kan BPA bevatten |
Men is al decennia lang gewend om glas te recyclen
Ongevaarlijker restafval (tenminste, voor de natuur)
Gemakkelijker afvullen dan blik
Bierdopjes zijn ook blik: Recyclen! |
|
Glasbak |
Statiegeld |
|
Nederlanders maken trouw gebruik van de glasbak
Glas wordt omgesmolten. Dit kost erg veel energie.
Alles kan logistiek dezelfde route nemen. |
Kan zo’n 40x gebruikt worden.
Weinig brouwers hebben de ruimte, het budget voor een installatie en de schaal voor het schoonmaken van flesjes en de administratie die erbij komt.
Alleen verkooplocaties hoeven ze te accepteren. Hoe werkt dat bij online bestellingen?
De brouwer zal dezelfde flesjes moeten hanteren als de grote brouwerijen. |
Conclusie
De meeste Nederlandse brouwers kiezen voor wegwerpflesjes. En hoewel niet het allerduurzaamst is, is dat wel begrijpelijk. Het huidige statiegeldsysteem is ingericht voor de grote jongens.
Als we duurzaamheid voorop zetten, dan zou eerst het Nederlandse statiegeldsysteem anders moeten:
- Alle winkels moeten flesjes accepteren, ongeacht het merk bier dat erin gezeten heeft.
- Reiniging moet centraal gebeuren.
- Brouwerijen moeten zowel vers als gereinigd glas kunnen kopen. Gereinigd moet goedkoper zijn.
Maar hoe kunnen we dat regelen? Ik zie twee opties.
Optie 1: De grote brouwerijen gooien de deuren open. Schoonmaak wordt gecentraliseerd. Iedereen kan schoon leeggoed kopen en alle winkels accepteren het. Ondersteuning en regulering vanuit de overheid, inclusief postbus 51 campagnes tegen het gebruik van flesjes als asbak.
Optie 2: De craft brouwers moeten het heft in eigen hand nemen: Een universele Craft Bottle in een universele Craft Krat die geschikt is voor verzending. De vraag is alleen of dat betaalbaar is, en belangrijker: voor wie?
Bronnen:
https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/verpakkingen/milieuvriendelijke-verpakking-kiezen/
http://www.echteheld.nl/veelgestelde-vragen-over-statiegeld
https://coating.nl/bpa-vrije-coatings/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Blik_(materiaal)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Statiegeld
https://recyclingnetwerk.org/themas/statiegeld/hoe-werkt-statiegeld/